Standaard draaihaken

Beschrijving

Deze draaihaken komen in twee soorten. Om een kom te draaien heb je beide modellen nodig. Zelf noem ik ze rechts en links, naar de overeenkomstige vorm van een lepelmes. In (Engelstalige) video’s hoor je ook vaak de termen tip up en tip down. Ben je rechtshandig, dan gebruik je de linkse tip down en de rechtse tip up.  Ben je linkshandig, dan gebruik je de linkse draaihaak juist tip up en de rechtse tip down. De benamingen links en rechts hebben dus betrekking op de vorm, terwijl de termen tip up en tip down iets zeggen over het gebruik van het gereedschap.

De draaihaken zijn met de hand gesmeed uit 12 mm gereedschapsstaal. Ze zijn ongeveer 37 à 38 cm lang en worden geleverd zonder handvat. Deze is echter eenvoudig zelf te maken (zie onder).

De draaihaken hebben bij levering een stukje tuinslang om het lemmet. Dit beschermt zowel de snede als jezelf. Doe dit stuk tuinslang steeds na gebruik weer terug om het mes. Zelf een andere schede maken, mag natuurlijk ook.

Wil je meer dan 2 draaihaken bestellen, kijk dan ook even bij de sets.

De draaihaken zijn niet altijd op voorraad, maar je kan ze dan wel bestellen. Houd dan echter rekening met een levertijd van (over het algemeen maximaal) enkele weken.

Waarom een draaihaak?

Veel mensen kennen een (elektrische) draaibank, waarbij veelal gebruik wordt gemaakt van beitels en gutsen. Bij een wipdraaibank werk je vanuit een andere hoek als je een kom draait, omdat je nu eenmaal vast zit aan de twee centers waar je werk tussen geklemd zit. Daarnaast werk je met heel andere snelheden. Vooral voor het uithollen van een kom heb je daarom ander gereedschap nodig. Het belangrijkste verschil is dat er bij een wipdraaibank meestal messen worden gebruikt om een kom te maken. Daarbij zit de snijrand dus aan de zijkant in plaats van de voorkant zoals bij een beitel of guts. Het nadeel van een ‘gewoon’ mes zou echter zijn dat je bij het uithollen eigenlijk alleen met het puntje van het mes in het hout zou kunnen krassen. Om dit te voorkomen is de punt van het mes weggebogen, zodat je altijd met de snijrand het hout kan raken. Zo ontstaat de draaihaak.

Door het gebruik van de twee centers kan je de kom niet ineens helemaal uithollen, maar moet er in het midden van de kom altijd een stuk hout blijven zitten, de kern. De ene center zit tegen de bodem van de kom en de andere center tegen die kern. Indien je nu met je mes van de buitenzijde van de kom richting het midden snijdt, kom je op een bepaald moment bij de kern uit. Het puntje van het mes, dat zo handig weggebogen was, kan nu wel in de kern blijven haken. En daarvoor heb je nu een tweede mes nodig, waarbij de punt juist precies in de andere richting is weggebogen. Daarmee kan je de kern smaller snijden. Daarom worden er voor een kom vrijwel altijd (minimaal) twee draaihaken gebruikt, één met de punt omhoog en één met de punt omlaag. Je zou ze ook een rechtse en een linkse kunnen noemen.

Een handvat aan de draaihaken maken

De draaihaken worden zonder handvat geleverd. Het maken van een handvat voor een draaihaak is echter heel eenvoudig. Je kan ze gewoon maken uit een redelijk rechte tak of uit een stuk gespleten stam. Zelf gebruik ik vaak een hazelaartak, maar ook wel een gespleten stammetje essen of vogelkers. Het voordeel van een hazelaartak is dat deze vaak al ongeveer het formaat en de vorm heeft die je graag wil hebben. Ik maak de handvatten vaak zo’n 50 cm lang, met een doorsnede van zo’n 4 cm. Ik snijd ze ietwat achthoekig, om ze gemakkelijk vast te kunnen houden. Bij dit gereedschap komt het allemaal niet zo nauw hoe het handvat precies is. Aan één uiteinde boor je een 12 mm gat, met een diepte van zo’n 10 cm. Je kan de haak nu in het gat steken en deze aanslaan door het handvat met draaihaak verticaal te houden en met de achterzijde op de grond te timmeren (houdt daarbij aan het handvat vast, niet aan de draaihaak). De haak komt nu vanzelf vast te zitten. Ze hoeven niet verlijmd te worden. Door het gebruik van vers hout voor het handvat, zal de haak overigens vanzelf vaster komen zitten door de krimp die ontstaat bij het drogen.

De draaihaken in gebruik

Een voorbeeld van hoe de handvatten eruit zien en hoe de draaihaken worden gebruikt om een kom te draaien, zie je in het filmje ‘Turning a bowl on a foot powered pole lathe’ op het YouTube kanaal van Het Noeste Leven.

Slijpen

De draaihaken hebben een klein krulletje aan het eind, waar je mee snijdt. Om deze goed te kunnen slijpen, vind ik zelf de diamanten slijpstaafjes en -plaatjes van DMT heel fijn. Deze zijn ook te krijgen verkrijgen in de webshop bij het onderdeel ‘slijpen en polijsten’. Goedkoop zijn ze zeker niet, maar wel heel handig in gebruik en ze gaan heel lang mee (bij af en toe gebruiken en goed bewaren waarschijnlijk levenslang). Je kan natuurlijk bijvoorbeeld ook fijn schuurpapier rond een dun stokje zoals een satéprikker gebruiken.